به طور کلی بررسی تاریخچه تشکیل ارتش در ایران را می‌توان از زمان مادها مورد بررسی قرار داد که افراد به دو دسته سواره نظام و پیاده نظام تقسیم می‌شدند. سپس با تشکیل حکومت هخامنشیان توسط کوروش ، این نیروها تحت فرماندهی یک نفر درآمده و شکل منسجم‌‌تری پبدا کرد. در زمان داریوش ارتش به هفتصد هزار نفر رسید و به رسته‌های پیاده، سواره، ....... و سربازان جاوید تقسیم شد.
در زمان اشکانیان ارتش را به دو گروه سواران و پیادگان تقسیم کردند و اهمیت بیشتری برای رسته سواران قائل بودند.
در دوره ساسانیان هم پادگان‌های همیشگی ایجاد شد و هزینه سپاهیان و مزد سربازان از خزینه دولت پرداخت گردید.
پس از آمدن مسلمانان به ایران حکومت ساسانیان برکنار شد و امیران عرب، جنگجویان ایرانی را در فرمان خود داشتند که در میدان‌های جنگ پیکار می‌کردند و پس از مدتی جنگجویان ایرانی درخواست استقلال کردند و در گوشه و کنار ایران حکومت‌هایی تشکیل دادند که هر حکومت دارای ارتش مخصوص خود بود. صفاریان، دیلمیان و سامانیان از جمله این حکومت‌ها بودند. با روی کار آمدن صفویان، ارتش سازمان بندی شد و به چهار دسته: سواران ،پیادگان ،توپچیلر(توپخانه)،نسقچیلر(راهدار و راهبان سپاهیان) تقسیم گشت.
وضعیت ارتش در دوره افشاریه هم تقریباً شبیه زمان صفویه بود، اما با کشته شدن نادرشاه،، نظم ارتش به یکباره از میان رفت و آشفتگی و بی سرو سامانی تا آغاز حکومت قاجار ادامه یافت.
در دوره قاجاریه با همت و تلاش میرزا تقی خان امیر کبیر و سپس عباس میرزا، ارتش ایران مجدداً به صورت منظم و منسجم در آمد که دارای یازده تیپ و فرمانده هر تیپ یک سرتیپ بود.
به طور کلی نیروی ارتش این دوره را بخش‌های زیر تشکیل می‌دادند: قشون جنوب ایران ،دیویزیون قزاق ،بریگاد مرکزی،نظام ایالات و ولایات ،قوای داوطلب شرقی،ژاندارمری ،امنیه و قوای مشابه ،پلیس منظم و پلیس ایالات و ولایات.
در دوره رضاخان پهلوی ایران به پنج حوزه نظامی بزرگ تقسیم شد. این پنج حوزه شامل لشگر مرکز، لشگر شمال غرب، لشگر شرق یا خراسان، لشگر جنوب و لشگر غرب می‌شد. سپس طی سال‌های 1314 تا 1320، تغییرات اساسی دیگری در ارتش به وجود آمد که ارتش شامل پنج لشگر، 4 تیپ مستقل، 2 واحد توپخانه 105 بلند و ضد هوایی شد. در سال 1314 شمسی، درجات نظامی نیز تعیین و اعلام گردید.
در این زمان، مدارس مختلف نظامی که قبلاً در زمان قاجاریه تشکیل شده بودند جمع شدند و برای اولین بار مجموعه ای به نام مدارس نظام کل قشون ایجاد گردید، و بعد از مدتی این مدارس به سه مدرسه جداگانه: 1-مدرسه ابتدایی نظام 2-مدرسه متوسطه نظام 3-مدرسه عالی نظام تبدیل شدند.
پس از پیروزی شکوه مند انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) تغییر و تحولات اساسی در بخش‌های مختلف
کشور، از جمله ارتش به وجود آمد، با توجه به وضعیت کشور و بروز هرج و مرج در نقاط مرزی بخصوص در زمان شروع جنگ تحمیلی نیروهای ارتش از انسجام و هماهنگی لازم برخوردار نبودند، اما به وجود غیرت و مردانگی که همیشه در وجود ایرانیان بوده و هست ارتش دلیر ایران به مقابله با دشمن متجاوز شتافتند
می توان گفت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در طول هشت سال دفاع مقدس، 45 عملیات موفق انجام داد که بیشتر آنها منجر به آزادسازی قسمت زیادی از خاک اشغال شده کشورمان شد .
همزمان با عملیات‌های نظامی پرسنل جهاد خود کفایی ضمن تعمیر قطعات آسیب دیده، اقدام به ساخت قطعات مورد نیاز نیز کردند.
اکنون با گذشت بیست و یک سال از پایان جنگ تحمیلی، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران با استفاده از نیروهای متخصص و مهندسان توانسته است که تسلیحات و تجهیزات نظامی متعددی را طراحی و تولید کند و به مرحله خودکفایی برسد.
وآماده دفاع از کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران در هر زمانی می باشد.
